Lisede Öğrenim Gören Adölesanlarda Diyabet Risk Faktörlerinin Yaygınlığı ve Farkındalığı

Umut Esen, Emin Pala, Merve Özmeral, Heves Kırmızıbekmez, Süleyman Ersoy, Sema Uçak Basat

Keywords: Adölesanlarda diyabet, diyabet risk skorlaması, diyabet farkındalığı

Aim:

Lisede öğrenim gören 16 yaş ve üstü adolesanlarda diyabet riskini, risk faktörlerinin yaygınlığını belirlemek ve gençlerin diyabet farkındalık düzeylerini saptamak.

Method:

İstanbul ili Ümraniye ilçesinde 2019-2020 eğitim öğretim yılında özel ve devlet okullarından tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden iradi örnekleme yöntemi ile seçilen okullarda 16 yaş ve üzeri 558 adölesana diyabetin risk faktörlerini (FINDRISC skorlama sistemine göre) ve diyabet farkındalıklarını sorgulayan anket çalışması yüz yüze uygulanmıştır. Boy, kilo ve bel çevresi ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen risk skorları ile demografik veriler ve farkındalık düzeyleri arasında ilişki olup olmadığına bakılmıştır.

Results:

558 katılımcının 9’u diyabetli kişilerdi. Katılımcıların yaş ortalaması 16,74’dü. Risk faktörlerinin yaygınlığı değerlendirildiğinde diyabet tanısı olmayan bireylerin %11.7’sinin vücut kitle indeksi 30 kg/m2’nin üstünde yani obez, %1,5’unun bel çevresi kadınlarda 88cm ve üstünde erkeklerde 102cm ve üstünde olduğu görülmüştür. Katılımcıların %58,1’i her gün meyve/sebze yemediğini belirtmektedir. %2,2’sinin en az bir defa hipertansiyon öyküsü bulunmaktadır. %8’inin en az bir defa kan şekeri yüksekliği öyküsü bulunmakta ve %47,4’ünün ailesinde diyabet öyküsü bulunmaktadır. %52,6’sı günde en az 30 dakika egzersiz yapmadığını belirtmiştir. Diyabet için risk skoru gruplara ayrılıp incelendiğinde ise bireylerin %80,8’inin “düşük”, %16,4’ünün “hafif”, %1,5’inin “orta”, %1,3’ünün ise “yüksek” grupta olduğu görülmektedir. Risk gruplarına göre farkındalık anketinde doğru cevaplanan soru sayıları arasında istatistiki olarak anlamlı ilişki saptanamamıştır. Diyabet skorlama sisteminde kadın katılımcıların erkek katılımcılara kıyasla daha yüksek puan aldıkları görülmüştür(p=0,030). Diyabet farkındalık anketinde 15 soruda doğru cevap verme ortalaması 8,92±4,06(%59,4)’dir. Diyabet farkındalık anketinde en fazla doğru cevabı verenler kendisinde ya da ailesinde diyabet tanısı almış olanlardı.

Conclusions:

Çalışmamız göstermektedir ki, katılımcılar arasında diyabet risk faktörlerinden en yaygın görülenleri: meyve-sebze tüketiminin yetersiz olması, fiziksel inaktivite ve obezite olarak dikkati çekmiştir. Adölesanların diyabetle ilgili farkındalık düzeylerinin birkaç alan dışında orta-iyi seviyede olduğu görülmüştür. Diyabet için risk skorlaması Türkiye’de bu yaş grubu için ilk defa bakılmıştır. Bu bağlamda bilgi düzeyini arttıracak ve diyabeti önleyecek çalışmalara ve eğitimlere ihtiyaç vardır.

#117