Sağlık İnsan Kaynağı ile Bulaşıcı Olmayan Hastalık Mortalitesi İlişkisi

Esra Kopan, Akın Dayan

Keywords: mortalite (mortality), mortalite ve hekim sayısı (mortality and number of physicians), mortalite ve uzman hekim (mortality and specialist)

Aim:

Mortalite verileri bir toplumun sağlık düzeyi ölçümünde kullanılan en önemli epidemiyolojik ölçütlerden biridir. Mortaliteyi yaş, cinsiyet, gibi değiştirilemez faktörlerin yanı sıra gelir, eğitim, sağlık insangücü gibi değiştirilebilir faktörlerde etkilemektedir. Bulaşıcı olmayan hastalıklar Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de önde gelen ölüm sebeplerindendir. Çalışmada bulaşıcı olmayan hastalık mortalitesi ile ilgili uzman ve pratisyen hekim sayısı arasındaki ilişkinin; eğitim, gelir ve hastane yatak sayıları dikkate alarak incelenmesi amaçlanmıştır.

Method:

Çalışma retrospektif, tanımlayıcı araştırma olup bağımlı değişkenlerde, Türkiye’de 2018 yılında 45 yaş ve üzerinde en sık görülen bulaşıcı olmayan hastalık mortalite sayıları (iskemik kalp hastalıkları, maligniteler, serebrovasküler hastalıklar, kronik alt solunum sistemi hastalıkları ve diyabet), bağımsız değişkenlerde; 2018 yılı iller düzeyinde ilgili uzmanlık branşlarındaki hekim sayıları, gelir (2018 yılı iller bazında kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla- dolar bazında), eğitim (10.000 kişiye düşen lise mezunu sayısı) ve 10.000 kişiye düşen hastane yatak sayısı verileri alınacaktır. Çalışmada hiyerarşik regresyon analizi yapılacaktır.

Results:

İlgili hekim sayısı kronik hastalık mortalitesini istatistiksel anlamlı negatif yönde etkilemektedir. Eğitim mortaliteyi pozitif yönde etkilemektedir. Ancak modele gelir verileri eklendiğinde eğitim ile olan anlamlı ilişki devam etmekle birlikte ilgili hekim sayısının mortaliteye etkisi ortadan kalkmıştır.

Conclusions:

Çalışmada pratisyen ve diğer uzman hekim sayısının artmasının mortaliteyi azalttığı görülmektedir. Özellikle pratisyen ve aile hekimi uzmanı ile olan ilişkide birinci basamak sağlık hizmetlerine kolay ulaşım, kronik hasta takibinin etkisi düşünülebilir. Gelir artışının mortaliteye etkisi sağlık hizmetlerine ulaşım, yaşanabilir çevre gibi nedenlerden dolayı anlaşılabilir bir durumdur. Fakat eğitim seviyesi arttıkça mortalite rakamlarının artması düşündürücüdür. Ülkemizde eğitim seviyesi ile beraber stres seviyesinin ve buna bağlı olarak alkol, tütün ürünleri vb kullanımının artıp artmadığı sorgulanmalı ve diğer yaşam tarzı faktörleri ile birlikte değerlendirilmelidir. Türkiye’de özellikle kadınlarda eğitim düzeyi arttıkça sigara kullanımının artışını gösteren çalışmalar mevcuttur.

#97