Birinci Basamağa Başvuran Ebeveynlerde, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)'ye Yönelik Bilgi ve Farkındalık Durumlarının Araştırılması

Vahi̇t Güneç, Memet Taşkin Egi̇ci̇

Keywords: Otizm Spektrum Bozukluğu, Bilgi Düzeyi, Farkındalık, Birinci Basamak Sağlık Hizmeti

Aim:

Otizm Spektrum Bozukluğu(OSB), genel belirtileri yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan, yaşam boyu devam eden; etkileşim ve iletişim alanında belirgin gecikme, sapma ve kısıtlayıcı ilgi alanları ile kendini gösteren karmaşık gelişimsel bir bozukluktur. OSB prevalansı artış göstermektedir. Bu çalışmada, ebeveynlerde otizm hakkında bilgi düzeyi ve farkındalık durumunu inceleyerek otizmli çocukların erken tanınması ve tedaviye erken başlamasına katkı sunmayı amaçladık.

Method:

Çalışma, Ekim-Aralık 2020 tarihlerinde Aile Sağlığı Merkezi'ne başvuran ebeveynlerde yapılmış olup tanımlayıcı, kesitsel bir araştırmadır. Aile Hekimliği Bilgi Sistemine kayıtlı ebeveynlerden anketi eksiksiz dolduran ve çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan toplam 359 katılımcının verileri değerlendirmeye alındı. Sosyodemografik bilgileri içeren Katılımcı Bilgi Formu ile literatürden yararlanılarak hazırlanan ve iç tutarlılık analizi yapılmış (Cronbach's Alpha;0.769) Ebeveynlerin Otizm Hakkındaki Bilgi Düzeyi ve Farkındalıklarının Değerlendirilmesi Formu uygulandı. İstatistiksel analizler ve hesaplamalar için IBM SPSS 21 kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir.

Results:

Katılımcıların %74,4’ü (n=267) kadın, %25,6’sı (n=92) erkek olup % 98,9’u (n=355) OSB'yi duyduğunu ve % 67,7’si (n=243) OSB’nin anlamını bildiğini belirtmiştir. Otizm hakkında bilgi aldığını söyleyen 63 katılımcı, bilgi kaynağı olarak % 58,1’i internet, sosyal medya, televizyon ve radyoyu, % 27,4’ ü (n=17) okul ve kurs, % 9,7’si ise (n=6) sağlık çalışanları olduğunu bildirmiştir. Çalışmamızdaki katılımcıların OSB ile ilgili soruları doğru yanıtlama oranı % 55,6 olup bilgi düzeyi düşük bulunmuştur. OSB’li kişi tanıyor olmak, eğitim düzeyi ve gelir durumu arttıkça OSB bilgi puan ortalamaları artmaktaydı. Çalışmadaki katılımcıların % 87,5’i bu çalışmanın otizm hakkındaki bilgi düzeyi ve farkındalığını arttırdığını belirtmiştir.

Conclusions:

OSB’li çocuğu ya da yakını olanlarda bilgi düzeyi daha yüksek olmasına rağmen tüm ebeveynlerin OSB hakkında bilgi eksiklikleri olduğu saptanmıştır. Meslek grubuna göre bilgi düzeyi doktor-hemşire grubunda en yüksek olup, bunu öğretmenler izlemektedir. Eğitim ve gelir düzeyi yükseldikçe OSB bilgi düzeyi artmaktadır. Otizmle ilgili bilgi kaynağı olarak sağlık çalışanlarının daha fazla rol üstlenmesi ve ebeveynlerde sağlık okuryazarlığının artırılması erken tanı ve tedavide önemlidir.

#42