Bir Aile Hekimliği Polikliniğine başvuran hastalarda Aspirin kullanımının uygunluğu: Koruyor mu, zarar mı veriyor?

Aysima Bulca Acar, Mehmet Özen, Remziye Nur Eke

Keywords: Aspirin, aile hekimliği, koruyucu hekimlik

Aim:

Aspirin; nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar arasında yer alır ve farmakolojik olarak analjezik, antiinflamatuvar, antipiretik, antiagregan etkilere sahiptir. Çeşitli farmakolojik etkiler gösterebilmesi nedeni ile farklı amaçlarla toplumda sık kullanılan bir ilaçtır ve her yıl dünyada tüketilen miktarın 100 milyar tablete yakın olduğu tahmin edilmektedir. Bu çalışmada Aile Hekimliğinin koruyucu hekimlik yaklaşımı gereğince hastalarda Aspirin kullanımının uygun endikasyon ve dozda olup olmadığına yönelik değerlendirme yapılması amaçlanmıştır.

Method:

Çalışmaya 01 Mart-31 Temmuz 2019 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği polikliniklerine başvuran ve hayatı boyunca en az bir kez Aspirin kullanımı olduğunu belirten hastalar alındı. Hastaların Aspirin kullanma nedenleri ve kullanım dozları sorgulanarak değerlendirildi.

Results:

Çalışmaya katılan 82’si (%68,9) kadın, 37’si (%31,1) erkek 119 hastanın yaş ortalaması 54,3±1,3 yıl (19-81) idi. Hastaların 69’u (%58,0) hekim önerisiyle Aspirin kullandığını bildirirken 50 hasta (%42,0) hekim önerisi dışında bir kullanım nedeni belirtti. Hekim önerisiyle Aspirin kullananlar arasında en sık (%21,8) endikasyon kalp-damar hastalığı tanısı idi. Hekim önerisi dışında Aspirin kullanan hastaların 11’inin (%22,0) kullanım amacı endikasyon dışı iken, sadece 13 (%26,0) hastada Aspirin kullanımının amaca uygun olduğu görüldü. Hekim önerisi dışında Aspirin kullanan grupta hastaların 31’i (%62,0) ağrı kesici-ateş düşürücü etkiyle ilişkili semptomatik kullanım nedeni bildirirken bu amaca uygun doz olan 500 mg kullanım yalnızca yedi (%14) hasta tarafından bildirildi. Hastaların Aspirin kullanma nedenleri arasında “adet düzenleyici olarak”, “ishal durumunda”, “enerji verici olarak” gibi endikasyon dışı amaçlar vardı.

Conclusions:

Bu çalışmada hastaların hekim önerisi dışında uygun olmayan gerekçe ya da dozlarla Aspirin kullanımının oldukça yaygın olduğu görülmüştür. Bu durum, değerlendirmeye alınan hastaların “sağlık okuryazarlığı” ve “akılcı ilaç kullanımı” konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığını düşündürmektedir. Bütüncül yaklaşımın esas olduğu Aile Hekimliği uygulamasında, aile hekiminin dördüncül koruma işlevi ve savunuculuk rolü gereğince, hastaların kullandıkları ilaçlar ve kullanım gerekçelerinin ayrıntılı sorgulanması, ortaya çıkabilecek risklerin azaltılması için önemli bir katkı sağlayacaktır.

#27