Sigara Bağımlılığı Üzerinde Kişilik Özelliklerinin Etkisinin Değerlendirilmesi

Zeynep Yılmaz Özcan, Memet Taşkın Egici, Özge Börklü Doğan

Keywords: Sigarayı Bırakma, Kişilik, Bağımlılık

Aim:

Çalışmamızda sigara bağımlılığı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır.

Method:

Prospektif, tanımlayıcı, kesitsel olarak tasarlanmış çalışmaya 01.08-30.09.2023 tarihleri arasında SBÜ Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniklerine başvuran erişkin bireyler alındı. Etik kurul onayı sonrasında çalışmaya katılmayı kabul eden kişilerin onamı alınarak yüz yüze anket yöntemi ile Kişisel Bilgi Formu, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT) ve Taştan Kişilik Tipleri Ölçeği (TKTÖ) uygulandı. Veriler IBM SPSS Statistics 21.0 ile analiz edilmiş, anlamlılık p<0.05 olarak kabul edilmiştir.

Results:

Çalışmaya %44,5’i (n=73) kadın 164 katılımcı dahil edildi. Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 37,06±12,46 yıl olarak belirlenmiştir. Katılımcılarca sigara bırakmayı istemede en etkili nedenler arasında; ileride hastalanma endişesi %50,0, ekonomik nedenler %32,3, çevreye zarar verme %23,8 iken doktor önerisi %12,2 olarak belirtilmiştir. FNBT skorlamasına göre bireylerin %18,9’u (n=31) çok hafif bağımlı, %23,2’si (n=38) hafif bağımlı, %11,6’sı (n=19) orta derece bağımlı, %25,6’sı (n=42) ileri derece bağımlı ve %20,7’si (n=34) çok ileri derecede bağımlı olduğu belirlendi. Bireylerin ortalama sigaraya başlama yaşı 19,11±5,37, ortalama 17,67±11,57 yıldır sigara kullanmakta ve ortalama 18,25±14,39 paket/yıl sigara içmektedir. FNBT skorları ile bireylerin sigaraya başlama yaşları ve en uzun süre sigara bırakma gün değerleri arasında negatif yönde anlamlı farklılık tespit edilmiştir ( p=0,001; p<0,001). Sigara paket/ yıl öyküsü ile FNBT skoru arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulundu (p<0,001). FNBT Sınıflamasında en uzun süre sigara bırakan grup ortalama 446,04±632,8 gün ile çok hafif derece bağımlılığı olanlarda, en kısa süre sigara bırakan grup ortalama 175,57±670,2 gün ile çok ileri derece bağımlılık grubundadır.
TKTÖ’ne göre çalışmamızda en sık saptanan ilk 3 kişilik tipi; Başaran- Motivatör (%15.6), trajiromantik (%14.4) ve Yardımsever (%13.6) ‘dir. TKTÖ sınıflamasına göre kişilik özellikleri ile FNBT açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir (p=0,578).

Conclusions:

Çalışmamızda erken yaşta sigara kullanımına başlanması ve sigara paket/yıl kullanımının fazla olması bağımlılık derecesini arttırdığı belirlenmiştir ancak bağımlılık düzeyleri ile kişilik özellikleri arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır.

#32