Aile Sağlığı Merkezlerine Kayıtlı Hastaların Proton Pompa İnhibitörü Kullanımlarının Akılcı İlaç Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi

Gökçe Yerebakan, Bahadır Yazıcıoğlu, Onur Öztürk

Keywords: Akılcı ilaç kullanımı, proton pompa inhibitörleri, uzun süre kullanım, aile hekimliği.

Aim:

PPİ ilaçlar, mide asidini bloke ederek etki gösteren, dünyada ve ülkemizde 1980’lerden bugüne en sık reçete edilen ilaçlardandır. Literatür verileri PPİ kullanım oranlarının ülkemizde 2022 yılında yaklaşık %40 olduğu göstermektedir. Bu çalışma ile Samsun İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı aile sağlığı merkezlerine başvuran hastaların PPİ kullanım prevalansını, uygunsuz PPİ kullanım sıklığını, hastaların PPİ kullanım davranışlarını ve bilgi düzeylerini ortaya koymak amaçlanmıştır.

Method:

Bu çalışma, kesitsel ve prospektif olarak dizayn edilmiştir. Çalışma 01.12.22- 01.03.2023 tarihleri arasındaki 3 aylık süreçte gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın evrenini Samsun İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı aile sağlığı merkezlerine kayıtlı kişiler oluşturmaktadır. Katılımcılara sosyodemografik özellikleri, mide koruyucu ilaçlar ile ilgili bilgi düzeyleri ve kullanım alışkanlıkları ile ilgili 35 soruluk veri toplama formu yüz yüze görüşme tekniğiyle uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 25.0 paket programı kullanılmıştır. P değeri için p<0,05 olan değerler anlamlı kabul edilmiştir.

Results:

Katılımcıların %38,1’inin piyasadaki mide koruyucu ilaç isimlerini bilmediği saptanmıştır. Mide koruyucu ilaç isimleri bilenlerin en çok bildiği ilacın Lansoprazol olduğu bulunmuştur. Katılımcıların %86,7’si mide koruyucu ilaçların doktor önerisi ile kullanılması gerektiğini düşündüğü tespit edilmiştir. Katılımcıların %33,1’i çevresindekilere ilaç tavsiyesinde bulunduğunu belirtmiştir. Çevresindekilere ilaç tavsiyesinde bulunma durumunun eğitim düzeyiyle ilişkili olduğu bulunmuştur (p=0,002). Mide koruyucu ilaçların en sık reçete edildiği branşın (%37,8) Aile Hekimliği olduğu bulunmuştur. En sık uygunsuz PPİ kullanımının (8 haftadan uzun süre) olduğu branşın ise (%34,7) Dahiliye olduğu bulunmuştur. Çalışmaya katılan hastaların %39,2’sinin daha önce hiç mide koruyucu ilaç kullanmadığı saptanmıştır.

Conclusions:

Katılımcıların çeyreğinden fazlası mide koruyucu ilaç isimlerini bilmemektedir. Katılımcılar arasında en sık görülen sindirim sistemi hastalığı GÖRH’dir. Katılımcıların yarısından fazlası mide koruyucu ilaç fiyatlarını bilmemektedir. Katılımcıların mide koruyucu ilaç yan etkileri hakkında bilgi düzeyinin düşük olduğu gözlenmiştir. Katılımcıların tamamına yakını, mide koruyucu ilaçların aç karnına kullanılması gerektiğini ve tedaviye hekim önerisi ile başlanması gerektiğini düşünmektedir. Günümüzde kontrolsüz PPİ kullanımı küresel bir halk sorunu haline gelmiştir. Bu sorunu aşmak için toplumun, eczacıların ve hekimlerin bilinçlendirme çalışmaları arttırılmalıdır.

#31